اسطوخودوس (Lavander)  گیاهی چندین ساله با ارتفاع حدود نیم متر است. برگ‌های اسطوخودوس باریک، دراز به رنگ سبز و پوشیده از کرک‌های سفید و گل‌هایش نیز بنفش است. از گلها و سرشاخه‌های گلدار آن استفاده می‌شود . اسطوخودوس بوی بسیار مطبوع و خاصی دارد و طعمش تلخ است و از بوی مطبوع آن در صنعت عطرسازی استفاده می‌شود . اسطوخودوس گیاهی خودرو است که در بیشتر نقاط دنیا می‌روید به ویژه در جنوب فرانسه و نواحی مدیترانه و بسته به خاک و محیط رشدش به شکل‌های مختلفی دیده می‌شود.

حاصل تقطیر گل و سرشاخه‌های گلدار گیاه مایعی  زرد یا زرد مایل به سبز است که بوی مطبوعی دارد که همان اسانس اسطوخودوس است . این اسانس حدود 40 % استات لینالیل دارد همچنین در آن ترکیباتی نظیر اسید بوتیریک، اسید پروپیونیک و اسید والریک ، لینالول آزاد و ژرامبول وجود دارد .

خواص دارویی اسطوخودوس

اسطوخودوس از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است .
– گرفتگی‌ها را باز می‌کند.
– باعث تقویت معده می‌شود.
– ادرار آور است.
– معرق است و باعث پایین آمدن تب می‌شود.
– صفرا بُر است و کبد را بکار می اندازد و به بهبود بیمار‌های کبدی کمک می‌کند.
– ضد تشنج است.
– کرم‌های معده و روده را از بین می‌برد.
– به بهبود بیماری‌های سینه و سرفه کمک می‌کند .
– به درمان زکام کمک می‌کند.
– به رفع بیماری‌های مجاری و ادرار کمک می‌کند .
– مصرف5 گرم از پودر آن‌ با عسل به برطرف کردن رعشه و سرگیجه کمک می‌کند.
– دم‌کرده اسطوخودوس به تقویت حافظه کمک می‌کند.
– اگر دست و پای‌تان خواب می‌رود اسطوخودوس بنوشید.
– برای پیشگیری از آب آوردن بدن دم‌کرده اسطوخودوس بنوشید .
– به بهبود زردی کمک می‌کند.
– به بهبود حالت تهوع و سرگیجه و سردرد کمک می‌کند.
– به بهبود ضعف اعصاب کمک می‌کند.
– به بهبود طپش قلب کمک می‌کند.
– به درمان آسم کمک می‌کند.
– برای رفع ترشحات زنانه از این گیاه استفاده کنید.
– برای بهبود سوءهاضمه کمی اسانس اسطوخودوس را  با یک لیوان آب ولرم مخلوط کنید یا یک فنجان از د‌م‌کرده آن بنوشید.
-اسطوخودوس به درمان رماتیسم، آرتروز و نقرس کمک می‌کند. کافی است کمپرس آن‌را روی عضو مورد نظر بگذارید و یا اینکه 2 قطره روغن آنرا با یک قاشق روغن بادام و یا روغن زیتون مخلوط کنید و روی محل درد بمالید و ماساژ دهید.
– مالیدن اسانس اسطوخودوس به همراه  الکل به برطرف زخم‌های کهنه کمک می‌کند.
–  مخلوط کمی روغن اسطوخودوس و روغن بادام  برای درمان بیماری‌های ریوی  کمک می‌کند کافی است این مخلوط را به سینه و پشت بیمار بمالید و ماساژ دهید.
– پماد اسطوخودوس زخم‌ها را ضد عفونی کرده و التیام می‌دهد.
– چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ریخته و بگذارید به آرامی بجوشد تا عطر مطبوعی  در هوای منزلتان پخش شود.
– دم‌کرده یک قاشق چای‌خوری پودر اسطوخودوس و یک قاشق چای‌خوری پودر سنبل‌الطیب برای رفع بی‌خوابی بسیار مفید است. این دم‌کرده را یک‌ساعت قبل از رفتن بنوشید تا بی‌خوابی شما برطرف شود .
– چند قطره روغن اسطوخودوس در وان آب گرم ریخته و برای مدت یک ربع ساعت در آن دراز بکشید این کار برای رفع خستگی و آرامش بسیار مفید است.

طرز استفاده:

– د‌م کرده اسطوخودوس : حدود 5 گرم سرشاخه گلدار و یا گل این گیاه را در یک لیتر آبجوش بریزید و بمدت 10 دقیقه دم کنید و نوش جان کنید.
کمپرس اسطوخودوس: حدود 30 گرم گل و یا سرشاخه گلدار این گیاه را با یک لیتر آبجوش مخلوط کنید و بمدت 10 دقیقه دم کنید.
مصرف اسطوخودوس برای اشخاص صفراوی مزاج خوب نیست و باعث آشفتگی می‌شود. توصیه می‌شود این اشخاص باید آنرا با سکنجبین یا کتیرا میل کنند.