اسطوخودوس (Lavander)  گياهي چندين ساله با ارتفاع حدود نيم متر است. برگ‌هاي اسطوخودوس باريك، دراز به رنگ سبز و پوشيده از کرک‌های سفيد و گل‌هايش نیز بنفش است. از گلها و سرشاخه‌هاي گلدار آن استفاده می‌شود . اسطوخودوس بوي بسيار مطبوع و خاصی دارد و طعمش تلخ است و از بوي مطبوع آن در صنعت عطرسازي استفاده مي‌شود . اسطوخودوس گیاهی خودرو است که در بيشتر نقاط دنيا می‌روید به ویژه در جنوب فرانسه و نواحی مديترانه و بسته به خاک و محیط رشدش به شکل‌های مختلفی دیده می‌شود.

حاصل تقطير گل و سرشاخه‌هاي گلدار گياه مايعي  زرد يا زرد مايل به سبز است که بوي مطبوعي دارد که همان اسانس اسطوخودوس است . این اسانس حدود 40 % استات ليناليل دارد همچنين در آن ترکيباتي نظير اسيد بوتيريك، اسيد پروپيونيك و اسيد والريك ، لينالول آزاد و ژرامبول وجود دارد .

خواص دارویی اسطوخودوس

اسطوخودوس از نظر طب قديم ايران گرم و خشک است .
– گرفتگي‌ها را باز مي‌کند.
– باعث تقویت معده می‌شود.
– ادرار آور است.
– معرق است و باعث پایین آمدن تب می‌شود.
– صفرا بُر است و کبد را بكار می اندازد و به بهبود بيمار‌هاي کبدی کمک می‌کند.
– ضد تشنج است.
– کرم‌هاي معده و روده را از بين می‌برد.
– به بهبود بيماری‌های سينه و سرفه کمک می‌کند .
– به درمان زکام کمک می‌کند.
– به رفع بيماری‌های مجاری و ادرار کمک می‌کند .
– مصرف5 گرم از پودر آن‌ با عسل به برطرف کردن رعشه و سرگيجه کمک می‌کند.
– دم‌کرده اسطوخودوس به تقويت حافظه کمک می‌کند.
– اگر دست و پای‌تان خواب مي‌رود اسطوخودوس بنوشيد.
– براي پيشگيري از آب آوردن بدن دم‌کرده اسطوخودوس بنوشيد .
– به بهبود زردي کمک می‌کند.
– به بهبود حالت تهوع و سرگيجه و سردرد کمک می‌کند.
– به بهبود ضعف اعصاب کمک می‌کند.
– به بهبود طپش قلب کمک می‌کند.
– به درمان آسم کمک می‌کند.
– براي رفع ترشحات زنانه از اين گياه استفاده کنيد.
– برای بهبود سوءهاضمه کمی اسانس اسطوخودوس را  با يک ليوان آب ولرم مخلوط کنید يا يك فنجان از د‌م‌کرده آن بنوشيد.
-اسطوخودوس به درمان رماتيسم، آرتروز و نقرس کمک می‌کند. کافی است کمپرس آن‌را روي عضو مورد نظر بگذاريد و يا اينكه 2 قطره روغن آنرا با يك قاشق روغن بادام و يا روغن زيتون مخلوط کنید و روی محل درد بمالید و ماساژ دهید.
– ماليدن اسانس اسطوخودوس به همراه  الكل به برطرف زخم‌هاي کهنه کمک می‌کند.
–  مخلوط کمی روغن اسطوخودوس و روغن بادام  براي درمان بيماري‌هاي ريوي  کمک می‌کند کافی است این مخلوط را به سينه و پشت بيمار بمالید و ماساژ دهيد.
– پماد اسطوخودوس زخم‌ها را ضد عفوني کرده و التيام می‌دهد.
– چند قطره روغن اسطوخودوس را در آب ريخته و بگذاريد به آرامي بجوشد تا عطر مطبوعي  در هوای منزلتان پخش شود.
– دم‌کرده يك قاشق چاي‌خوري پودر اسطوخودوس و يك قاشق چاي‌خوري پودر سنبل‌الطيب براي رفع بي‌خوابي بسیار مفید است. این دم‌کرده را يك‌ساعت قبل از رفتن بنوشید تا بي‌خوابي شما برطرف شود .
– چند قطره روغن اسطوخودوس در وان آب گرم ريخته و براي مدت يک ربع ساعت در آن دراز بكشيد این کار برای رفع خستگي و آرامش بسیار مفید است.

طرز استفاده:

– د‌م کرده اسطوخودوس : حدود 5 گرم سرشاخه گلدار و يا گل اين گياه را در يك ليتر آبجوش بریزید و بمدت 10 دقیقه دم کنید و نوش جان کنید.
کمپرس اسطوخودوس: حدود 30 گرم گل و يا سرشاخه گلدار اين گياه را با يك ليتر آبجوش مخلوط کنید و بمدت 10 دقيقه دم کنید.
مصرف اسطوخودوس براي اشخاص صفراوی مزاج خوب نیست و باعث آشفتگی مي‌شود. توصیه می‌شود این اشخاص بايد آنرا با سكنجبين يا کتيرا میل کنند.