استویا یا شیرین‌برگ گیاهی از خانواده کاسنی است. این گیاه بومی آمریکای لاتین است و ساکنان این مناطق سال‌هاست برای شیرین کردن نوشیدنی‌هایشان از آن استفاده می‌کنند. امروزه استویا شیرین‌کننده و عصاره گیاهی طبیعی است.

به جای قند از آن استفاده می‌شود.

طعم شیرین استویا به واسطه ترکیبات طبیعی موجود در این گیاه که استویول گلیکوزیدها است که در برگ آن یافت می‌شود.جالب است بدانید استویا قدر شیرین‌کنندگی بسیار بالایی دارد و میزان شیرینی آن 200 تا 300 برابر شکر است که با توجه به اینکه کالری استویا صفر است بهترین جایگزین شکر است.

با توجه به اینکه  تاثیری بر میزان قند خون یا انسولین خون ندارد گزینه مناسبی برای افراد دیابتی هم به شمار می‌رود.یکی دیگر از مزایای مصرف ان کمک به کاهش فشار خون است. طبق تحقیقات و گزارشات معتبر سازمان های غذایی و دارویی مصرف ان هیچ‌گونه عوارض یا خطری به همراه ندارد.

آیا مصرف استویا مزیتی هم دارد؟

استویا یک شیرین کننده غیرمغذی است، یعنی تقریبا هیچ کالری ندارد. اگر تصمیم به کاهش وزن دارید، این جنبه این شیرینی بی قنده  بسیار دلپذیر است اما تاکنون این نتیجه اثبات نشده است.

اثر شیرین‌کننده غیرمغذی روی سلامت یک فرد سالم بستگی به مقدار و زمان مصرفش در روز دارد. اگر مبتلا به دیابت باشید استویا کمکتان می‌کند، قند خون خود را کنترل کنید. تحقیقات نشان داده است که استویا توانسته تا حدود زیادی سطح انسولین و گلوکز را پایین بیاورد و افراد با وجود دریافت کالری کم بعد از غذا خوردن سیر و راضی باشند.

تنها محدودیت این تحقیق آن بود که در فضای آزمایشگاهی و نه زندگی واقعی افراد که در آن رفتارهای طبیعی خود را نشان می دهند، انجام شده است. بررسی دیگر نشان داد که پودر برگ استویا به کنترل کلسترول کمک می کند و  سطح کلی LDL ( کلسترول بد ) و تری گلیسرید را بدون هیچ گونه عوارض جانبی منفی پایین می‌آورد و توانسته سطح HDL ( کلسترول خوب) را نیز افزایش دهد. هنوز مشخص نشده است که استویا معمولی در مقادیر کمتر چنین تاثیری دارد یا خیر.

آیا استویا موجب عوارض جانبی هم می شود؟

سازمان دارو و غذای آمریکا می‌گوید گلیکوزیدهای استویا مانند Reb-A در کل بی‌خطر هستند ولی مصرف برگ کامل استویا یا عصاره آن را برای استفاده در غذاهای فرآوری شده و نوشیدنی‌ها به دلیل کمبود اطلاعات تایید نکرده‌اند.

استویا خام ممکن است به کلیه‌ها، سیستم تناسلی و سیستم قلبی عروقی آسیب وارد کند و فشار خون را خیلی پایین بیاورد یا با داروهای کاهش دهنده فشار خون تداخل ایجاد کند. با اینکه استویا برای افراد دیابتی بی خطر در نظر گرفته می شود اما برند هایی را که حاوی دکستروز یا مالتودکرستین هستند باید با احتیاط مصرف کرد.

دکستروز گلوکز و مالتودکرستین نشاسته است که کربوهیدرات و کالری را به استویا اضافه می‌کنند. همچنین ممکن است قندهای الکل، کمی کربوهیدرات را تقویت کنند. اگر بعضی وقت ها از استویا استفاده می کنید، ممکن است روی قند خونتان تاثیری نداشته باشد، اما اگر در تمام طول روز مصرف کنید مقدار کربوهیدرات ها افزایش پیدا می‌کند.

نتایج تحقیقی در سال ۲۰۱۵ نشان داد که شیرین کننده‌های غیرمغذی باعث اختلال در فلور روده، عدم تحمل گلوکز و اختلال متابولیک می‌شود. در بعضی افراد هم محصولات استویایی که با الکل‌های قند ساخته شده باشد منجر به مشکلات گوارشی از جمله نفخ و اسهال می شود. اصلی ترین مشکل در شیرین کننده های غیرمغذی، مزه آن است. طعم استویا نسبت به دیگر شیرین کننده ها بهتر است، برخی از آن لذت می برند و برای بعضی اصلا جالب نیست.

راه های مناسب استفاده از استویا عبارت است از:

1-قهوه یا چای

2-لیمونادهای خانگی

3-استفاده در بلغور جو دوسر، گرم یا سرد

4-به کار بردن در اسموتی

5-ریختن در ماست

با استویا کیک و شیرینی بپزید و دقیقا همان مزه‌ای را میدهند که از شکر استفاده کرده‌اید. بعضی از محصولات استویا برای استفاده در آشپزی مناسب نیستند و هنگام خرید از روی بسته بندی متوجه شوید. در صورت نداشتن شکر هنگام پخت شیرینی و کیک بهتر است از پوره موز و سس سیب نیز استفاده کنید. برای بدست آوردن طعم و شیرینی مورد نظر خود باید چندین مرتبه آزمون و خطا انجام دهید.

آیا می توان در طول بارداری از استویا استفاده کرد؟

محصولات استویا تولید شده با Reb-A را می‌توانید به صورت متعادل در طول بارداری استفاده کنید. اگر به الکل های قند حساس هستید از محصولی بدون اریتیتول استفاده کنید. برگ و عصاره خام استویا برای استفاده در طول بارداری توصیه نمی شوند و ممکن است خطرناک باشند. شاید عجیب به نظر بیاید که محصولات فرآوری شده از محصولات طبیعی بی خطرتر هستند.